Małżeństwo jest zazwyczaj potwierdzone ślubem, uznającym jego strony za małżonków, oraz niesie z sobą skutki prawne określone prawem małżeńskim.
Małżeństwo jest instytucją towarzyszącą człowiekowi od początku jego istnienia, jawi się jako naturalna oraz podstawowa komórka społeczeństwa, wspólnoty. Ma ona wymiar zarówno świecki, jak i religijny - zawsze było traktowane nie tylko w sensie czysto legalistycznym, lecz również przybierało wybraną formę obrzędu religijnego lub sakramentu kościelnego.
Na świecie spotyka się różne ujęcia rozwiązań prawnych definiujących oraz ustalających istotę małżeństwa, a także konsekwencje, przywileje i obowiązki wynikające z jego trwania. Choć w cywilizacji zachodniej ugruntowane jest małżeństwo monogamiczne, tradycyjne znaczenie małżeństwa w zasięgu niektórych kultur i religii obejmowało lub nadal obejmuje również poligamię, a niektóre grupy etniczne uznają poliandrię. Małżeństwu powszechnie przypisuje się rolę założycielską wobec rodziny, co zwykle wiąże się z opieką nad dziećmi, ich wychowaniem i socjalizacją.
W polskim ustawodawstwie, jak i wielu innych na świecie, małżeństwo postrzega się jako związek kobiety i mężczyzny, co uniemożliwia legalne zawieranie małżeństw przez pary jednopłciowe. Istnieją jednak państwa, w których prawo dopuszcza lub rozpoznaje małżeństwa homoseksualne; są to m.in.: Argentyna, Australia, Austria, Belgia, Brazylia, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Islandia, Izrael, Kanada, Kolumbia, Luksemburg, Malta, Meksyk, Niemcy, Norwegia, Nowa Zelandia, Portugalia, Stany Zjednoczone, Szwajcaria, Szwecja, Urugwaj, Wielka Brytania. Do grona państw rozpoznających równość małżeńską należy większość państw rozwiniętych.
