Logos - puzzle online
Logos (gr. λόγος) – pojęcie w starożytnej filozofii europejskiej, a także retoryce klasycznej i teologii judeochrześcijańskiej. Pochodzi od greckiego λέγω ( lego, „mówię”) i bywa zwykle tłumaczone na język polski jako „ słowo ”, choć istnieje też osobny termin leksis (λέξις), pochodzący od tego samego czasownika, oznaczający „ słowo ” w zwyczajnym, lingwistycznym sensie. Logos jest terminem oznaczającym wewnętrzną racjonalność i uporządkowanie czegoś: świata, duszy ludzkiej, wypowiedzi, argumentu. W filozofii chrześcijańskiej bywa utożsamiany z wypowiedzianym przez Boga Słowem, z którego wywodzi się świat, a czasem również z Jezusem Chrystusem.
Klasyczna filozofia grecka
Giovanni Reale pisze, że logos poprzez swoje trzy funkcje współtworzy trzy działy filozofii greckiej:[…] logos jako zasada prawdziwości – poprzez prawa myślenia, poznania i mówienia – jest przedmiotem właściwym logiki; logos jako zasada ontologiczna kosmosu jest przedmiotem fizyki (rozumianej w sensie pierwotnym, przedsokratycznym, jako nauka o physis); wreszcie logos jako zasada kierująca do celu, to znaczy jako zasada, która określa sens każdej rzeczy, a zatem także cel i powinności człowieka, jest przedmiotem etyki. Poniżej zostaną omówione kolejno te trzy sensy pojęcia logos, przy czym jako pierwszy ze względu chronologicznego zostanie omówiony sens ontologiczny.
Logos jako zasada ontologiczna
W presokratejskiej filozofii przyrody, a także później u stoików, termin logos pojawiał się głównie w podobnym jak u Heraklita, kosmologicznym sensie – jako zasada organizująca, „reguła, według której wszystko się urzeczywistnia, oraz prawo, które jest wspólne dla wszystkich rzeczy i wszystkimi rządzi”, a przy tym „zawiera w sobie rozumność i inteligencję”. Równolegle uznawano, że logos przejawia się również i w osobie człowieka, zaś życie zgodne z nim jest też życiem rozumnym i racjonalnym. „Dostęp” do logosu lub też „posiadanie” logosu było, zdaniem niektórych filozofów, cechą wyróżniającą człowieka od innych istot: „Choćbyś wszystkie drogi przeszedł, nie dotrzesz do granic duszy; tak głęboki jest jej logos”, pisał Heraklit.
Heraklit
Pierwszym filozofem, który uczynił z logosu termin techniczny swojej filozofii, tj.