Szkielet, inaczej kościec lub układ kostny (łac. systema sceleti, skeleton-szkielet) – wszystkie kości składające się na ciało człowieka.
U dorosłego człowieka szkielet składa się z 206 kości – liczba ta jest większa u dzieci ze względu na wiele punktów kostnienia (według Reichera: około 270 u noworodka i 356 u 14-latka) i spada dopiero po połączeniu się np. trzonów z nasadami. U starszych ludzi kości może być mniej niż 206 ze względu na zrastanie kości czaszki. Średnia waga szkieletu to 10 kilogramów u kobiet i 12 kilogramów u mężczyzn.
Podstawowymi materiałami budulcowymi szkieletu człowieka są tkanka kostna oraz w mniejszym stopniu chrzęstna. Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:
kości długie (łac. ossa longa), np. kości udowa, piszczelowa, strzałkowa, ramienna, promieniowa, łokciowa, obojczyk
kości płaskie (łac. ossa plana), np. kości czaszki, łopatka
kości krótkie (łac. ossa brevia), np. kości nadgarstka i kości stępu
kości pneumatyczne (łac. ossa pneumatica), np. kości czołowa, sitowa, klinowa, szczękowa
kości różnokształtne (łac. ossa multiformia), np. kręgi kręgosłupa, kosteczki słuchowe
kości heterotopowe (łac. ossa sesamoidea), np. rzepka, kość prąciaWarstwa zewnętrzna wszystkich kości zbudowana jest z istoty zbitej (łac. substantia compacta). Ponadto kości długie również w swoim trzonie (łac. corpus) zawierają istotę zbitą. Końce kości długich oraz wszystkie inne kości są wewnątrz zbudowane z istoty gąbczastej (łac. substantia spongiosa). Istota gąbczasta zbudowana jest z beleczek kostnych (łac. trabeculae osseae).
Szkielet człowieka można podzielić na dwie części. Pierwszą część stanowi szkielet osiowy, w którego skład wchodzą: czaszka, kręgosłup oraz żebra i mostek. Drugą część stanowi szkielet kończyn górnych oraz dolnych wraz z ich obręczami.
W skład szkieletu wchodzą:
kości głowy
kości mózgoczaszki
kość czołowa
łuska kości czołowej
część oczodołowa
część nosowa
zatoki czołowe
kość ciemieniowa prawa i lewa
kość potyliczna
łuska kości potylicznej
część podstawna
dwie części boczne
kość skroniowa prawa i lewa
część skalista (piramida)
część łuskowa (łuska skroniowa)
część bębenkowa
część sutkowa
kość klinowa
kość sitowa
blaszka pionowa
blaszka sitowa
kości twarzoczaszki
kość nosowa
przegroda nosowa
lemiesz
blaszka pionowa kości sitowej
kość łzowa
kość sitowa
kość jarzmowa lewa i prawa
podniebienie kostne
szczęka (kość szczękowa)
wyrostek zębodołowy
żuchwa
trzon żuchwy
gałąź żuchwy
wyrostek dziobiasty
wyrostek kłykciowy
kosteczki słuchowe
młoteczek
kowadełko
strzemiączko
stawy:
staw skroniowo-żuchwowy
zobacz też:
szew
oczodół
ciemiączko
ciemiączko przednie
ząb
jama nosowa
kości tułowia
kręgosłup: Liczba kręgów jest różna w zależności od przynależności systematycznej kręgowca. Człowiek ma 7 kręgów szyjnych, 12 kręgów piersiowych, 5 kręgów lędźwiowych, 5 kręgów krzyżowych i 4 do 5 kręgów ogonowych a więc, od 33 do 34 kręgów.kręgi szyjne [A]
kręgi piersiowe [C]
kręgi lędźwiowe [D]
kręgi krzyżowe [E]
kręgi guziczne (ogonowe); kość guziczna; [F]
klatka piersiowa
żebra
żebra wolne
żebra rzekome
żebra prawdziwe [K]
łuk żebrowy
mostek
rękojeść mostka
trzon mostka
wyrostek mieczykowatyzobacz też:
krzywizna szyjna
krzywizna piersiowa
krzywizna lędźwiowa
krzywizna krzyżowo-guziczna
chrząstka żebrowa
kości kończyny górnej
obręcz kończyny górnej
łopatki (łac. scapula) [L]
obojczyk (łac. clavicula) [B]
ramię [M]
kość ramienna
przedramię
kość promieniowa
kość łokciowa
ręka
nadgarstek
kość łódeczkowata
kość księżycowata
kość trójgraniasta
kość grochowata
kość czworoboczna większa
kość czworoboczna mniejsza
kość główkowata
kość haczykowata
kości śródręcza
palce (paliczki)
palec wskaziciel
palec środkowy
palec obrączkowy
palec mały
stawy
staw mostkowo-obojczykowy (łac. articulatio sternoclavicularis) – jedyny staw obręczy kończyny górnej, którym łączy się ona z pozostałą częścią szkieletu.
staw ramienny
staw łokciowy
staw promieniowo-nadgarstkowy
zobacz też:
wyniosłość nadgarstka promieniowa
wyniosłość nadgarstka łokciowa
kanał nadgarstkakości kończyny dolnej
obręcz kończyny dolnej
kość miedniczna (miednica) [J]
miednica większa
miednica mniejsza
kość biodrowa
kość kulszowa [H]
kość łonowa
spojenie łonowe [G]
kość udowa [I]
rzepka
goleń
kość piszczelowa
kość strzałkowa
stopa (kości stopy)
kości stępu
kość skokowa
kość piętowa
kość łódkowata
kości klinowate
kość sześcienna
kości śródstopia
kości palców
paluch
stawy:
staw krzyżowo-biodrowy
staw biodrowy
staw kolanowy
staw skokowo-goleniowy
zobacz też:
sklepienie stopy
podeszwa
płaskostopie
