Tektonika płyt (lub teoria wędrówki płyt tektonicznych, ang. plate tectonics; z stgr. τέκτων tekton „budujący”) – dominująca współcześnie teoria tłumacząca wielkoskalowe ruchy ziemskiej litosfery, w szczególności przejawiające się w obserwowanym zjawisku dryfu kontynentalnego, powstawania gór, rozmieszczeniu stref sejsmicznych i inne.
Zgodnie ze współczesnym stanem wiedzy, materiał skalny budujący zewnętrzną warstwę Ziemi zachowuje się jak ciało sztywne tylko do pewnej głębokości, poniżej zaś pod wpływem zwiększonej temperatury wykazuje cechy ciała częściowo plastycznego i może „płynąć” (zob. granica plastyczności) w skali milionów lat. Owa prawie sztywna, zewnętrzna warstwa, zwana litosferą, podzielona jest na bloki – płyty tektoniczne – które mogą zgodnie z tą teorią przesuwać się względem siebie : odsuwać się (co tłumaczy np. oddalanie się Europy od Ameryki Północnej), zderzać (co tłumaczy np. powstawanie gór fałdowych) lub ocierać o siebie (co tłumaczy np. obecność stref nieustającej aktywności sejsmicznej). Tym trzem podstawowym typom relacji między płytami odpowiadają trzy rodzaje granic płyt: rozbieżne (gdzie powstaje nowa litosfera), zbieżne (gdzie litosfera jest wciągana w głąb Ziemi) oraz przesuwcze (gdzie dwie płyty przesuwają się względem siebie ).
Copyright 2024 puzzlefactory.pl Wszelkie prawa zastrzeżone.
