Art brut

Art brut (sztuka marginesu albo ludzi wykluczonych), z franc. brut – czyli pochodząca ze stanu dzikiego, bez okrzesania – w języku polskim oznacza „ prymitywna, instynktowna”. W języku francuskim pochodzi z piśmiennictwa Jeana Dubuffeta, który pierwszy użył owego określenia, i konotuje „brak kultury”. Oznacza wszelkie formy sztuki tworzonej nieprofesjonalnie i spontanicznie, przede wszystkim przez osoby niekształcone lub dotknięte chorobą psychiczną. Zalicza się do nich szeroko rozumianych prymitywistów, jako twórców bez formalnego wykształcenia artystycznego.

W świecie anglosaskim sztuka ta określana jest jako Outsider Art, a także Visionary art. Pojęcie użyte zostało po raz pierwszy w 1972 roku przez pisarza brytyjskiego Rogera Cardinala, który szukał angielskiego odpowiednika francuskiego pojęcia art brut Dubuffeta. Wkład w uznanie wartości zjawiska mieli psychiatrzy, m.in. Leo Navratil w domu sztuki Gugging w Klosterneuburgu koło Wiednia oraz La Tinaia, Centro di Attività Espressive we Florencji we Włoszech, którzy wykorzystywali zajęcia artystyczne dla celów terapeutycznych.

Od pół wieku wyrósł rynek tego kierunku sztuk, np. KunstKöln w Niemczech i Outsider Art Fair w Nowym Jorku; ukazują się na jego temat także specjalistyczne czasopisma np. angielskie Raw Vision.