Żołnierz – osoba pełniąca służbę w siłach zbrojnych danego państwa i zobowiązana do obrony jego granic. Żołnierzem jest również osoba wykonująca zadania bojowe poza granicami własnego kraju, zarówno wówczas, gdy kraj ten jest agresorem, jak i w przypadku uczestniczenia sił zbrojnych danego kraju w misjach pokojowych lub siłach szybkiego reagowania w sytuacjach zmuszających społeczność międzynarodową do natychmiastowego zbrojnego współdziałania (operacje reagowania kryzysowego).
Żołnierz jest podstawową jednostką w wojsku, formacji zbrojnej powołanej przez organizm społeczno-polityczny dla obrony własnego terytorium przed najazdem, utrzymania (w szczególnych sytuacjach) w porządku w kraju lub dokonywania podbojów.
Umowy międzynarodowe określające prawo konfliktów zbrojnych uznają za żołnierzy także osoby inne niż służące w siłach zbrojnych (patrz niżej) o ile osoby spełniają ustalone zasady (pozostawanie pod dowództwem, noszenie z daleka widocznego znaku rozpoznawczego, jawne noszenie broni, przestrzeganie w swych działaniach praw i zwyczajów wojny).
W działaniach zbrojnych celem jest wyeliminowanie przeciwnika z walki, zabronione jest atakowanie wyłączonego z walki (jak jeniec czy ciężko ranny) czy odmowa brania jeńca (zwana niedawaniem pardonu).
