Een zelfportret is een portret dat een kunstenaar (vooral kunstschilders en gespecialiseerde portretschilders) van zichzelf maakt. De allereerste teruggevonden zelfportretten zijn een half millennium oud zoals dat van Albrecht Dürer.
Om dit te bereiken wordt traditioneel voor een spiegel geposeerd, maar tegenwoordig, met het vervagen van de grenzen tussen de kunstdisciplines, kan dat bijvoorbeeld ook een filmcamera zijn.
Zelfportretten kunnen drie doelen hebben. Ten eerste het slechts afbeelden van de kunstenaar, bijvoorbeeld als statussymbool voor een mecenas, ten tweede het afbeelden van de kunstenaar in een groter tafereel, figurerend als commentaar of grap, ten derde het psychologisch benaderen van de eigen persoon. Deze drie mogelijkheden komen naargelang de tijd en smaak in andere verhoudingen voor.
Ontstaansgeschiedenis/renaissance
Het zelfportret komt niet in de klassieke oudheid voor. Dit komt doordat het afbeelden van de kunstenaar interessant wordt op het moment dat de kunstenaar meer wordt dan een ambachtsman. Naarmate de waardering voor het kunstenaarschap toeneemt, neemt de status van de maker toe. Vandaar dat in de renaissance, waar deze ontwikkeling zichtbaar is en zelfportretten ontstaan.
