Een open haard is een vuurplaats in huis, primair voor ruimteverwarming, en daarnaast soms nog andere doeleinden dienend, namelijk om voedsel te koken en heet water te bereiden, om voedingsmiddelen te conserveren door te roken, voor verlichting, en om de ventilatie te bevorderen.
Geschiedenis
Reeds sedert het paleolithicum was het open vuur de belangrijkste wijze om een ruimte te verwarmen. Het vuur hield tevens de roofdieren op afstand. Toen men woningen ging bouwen, bestond de stookplaats aanvankelijk uit stenen of -later- een ijzeren vuurplaat waarop de brandstof (hout en, toen dit omtrent de 16e eeuw schaars werd, ook turf) werd gestapeld. De rook ontsnapte door een gat in het dak. Daar de huizen voornamelijk uit hout opgetrokken en rietbedekt waren, leidde dit systeem, en met name de daardoor veroorzaakte vonken, vaak tot brand.
Met de komst van stenen gebouwen en huizen deed de schoorsteen zijn intrede. De stookplaats was nu tegen de muur gelegen en de rook werd door een wijde kap afgevoerd. Naast de vuurplaat op de bodem werd nu ook de haardplaat ingevoerd, die verticaal achter het vuur werd opgesteld. In de schouw was meestal een haardhaal bevestigd, waaraan een pot of ketel kon worden opgehangen.
