Hortus botanicus is een traditionele naam voor wat tegenwoordig ook vaak een botanische tuin of in Vlaanderen ook wel plantentuin genoemd wordt. Het gaat daarbij om een tuin (of organisatie die onder andere een tuin beheert) met een wetenschappelijk karakter. In de meest strikte zin is een hortus botanicus een wetenschappelijke plantencollectie. De hortusdirecteur wordt wel prefect of praefectus horti genoemd. Onder de hortusdirecteur staat de hortulanus, de technische beheerder van de hortus. Een hortus is vaak aan een universiteit verbonden en kan aldaar samenwerken met een herbarium, al is het evengoed mogelijk dat het herbarium deel uitmaakt van de botanische tuin. In een hortus worden planten gekweekt. In sommige horti die al lang bestaan kunnen grote volwassen exemplaren van bomen en struiken gezien worden. De meeste botanische tuinen zijn gespecialiseerd. Er bestaan ook bijzondere vormen van botanische tuinen zoals eenarboretum met hoofdzakelijk bomen en een pinetum met hoofdzakelijk coniferen.
