Κοινωνική ομάδα είναι ένα σύνολο ανθρώπων που βρίσκονται σε αλληλοεπίδραση σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ως προς την επίτευξη ενός σκοπού που τελικά καθορίζει και τον τύπο της ένταξής τους σε μια συγκεκριμένη ομάδα. Έτσι π.χ.συγκεντρωμένα άτομα στη στάση λεωφορείου, ενώ είναι ένα σύνολο ανθρώπων, που μπορεί να συναναστραφούν και να επικοινωνήσουν μεταξύ τους για κάποιο χρονικό διάστημα, δεν συνιστούν κοινωνική ομάδα, αλλά ομάδα προσέγγισης γιατί δεν επικοινωνούν συστηματικά και δεν εργάζονται για έναν κοινό σκοπό ή μια ομάδα πίεσηςη οποία κατά κανόνα είναι μια ομάδα απρόσωπη χωρίς δηλαδή το στοιχείο της σωματικής προσέγγισης.
Γενικά
Κάποιες φορές χρησιμοποιούμε τον όρο κοινωνικές ομάδες με έναν λίγο διαφορετικό τρόπο, ώστε να αναφερθούμε σε πληθυσμιακές ομάδες που εμφανίζουν κοινά χαρακτηριστικά. Με έναν τέτοιο τρόπο χρησιμοποιούμε τον όρο «Ευπαθείς κοινωνικές ομάδες». Περιγράφουν κατηγορίες πληθυσμού που έχουν άνισες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, στην εύρεση εργασίας, στην αξιοπρεπή διαβίωση. Τέτοιες ομάδες είναι τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι εξαρτημένοι από ναρκωτικά, αλκοόλ ή και τζόγο, τα άτομα που βρίσκονται σε διαδικασία απεξάρτησης, τα άτομα με ψυχικές νόσους, οι κακοποιημένες γυναίκες και παιδιά,οι ηλικιωμένοι, οι άποροι, οι άνεργοι,κλπ.
Στην ταξινόμηση των κοινωνικών ομάδων χρησιμοποιήθηκαν διάφορα κριτήρια, όπως το μέγεθος της ομάδας, η διάρκεια, η στρατολόγηση μελών, αλλά και της σύγκρουσης, του ανταγωνισμού, της εξουσίας, του βαθμού της υποταγής, της κοινωνικής δράσης κ.ά. που ονόμασε ο Merton «Θεωρίες μέσου βεληνηκούς».
Κατά τον Γκέοργκ Ζίμμελ
Προσωπικές και απρόσωπες ομάδες
Πρωτογενείς και δευτερογενείς ομάδες
Ομάδες και οιονεί ομάδες
Ομάδες ανάλογα με το μέγεθός τουςΟι προσπάθειες ταξινόμησης των κοινωνικών σχέσεων πήραν διάφορες μορφές που δεν ξεφεύγουν όμως από τους βασικούς τύπους του κοινωνικού δεσμού:
Κατά τον Χομπχάουζ (Hombhouse)
Ο Hombhouse διέκρινε τρεις μεγάλους «τύπους κοινωνικής ενώσεως» που βασίζονται στη συγγένεια, την εξουσία και τα πολιτικά δικαιώματα.
Kατά τον Εμίλ Ντιρκέμ (Durkheim)
Ο Ντιρκέμ διέκρινε δύο κύριους τύπους «κοινωνικής αλληλεγγύης», την μηχανική και την οργανική.
