Pielgrzym, pątnik – człowiek odbywający wędrówkę do miejsca kultu, uczestnik pielgrzymki.
Słowo pochodzi od łacińskiego peregrinus – cudzoziemiec. W przenośni: osoba wiele podróżująca po świecie. Etymologia pojęcia "pielgrzym" sięga starożytnej Grecji. Termin "per-epi-demos" oznaczał cudzoziemca, nierezydenta, czy też przygodnego podróżnego. W wiekach średnich powstały różne formy pielgrzymowania:
pereginatio ad loca sancta – pielgrzymowanie do miejsc świętych,
pereginatio ad limina sanctorum – nawiedzenie miejsc, w których znajdowały się groby męczenników.
Po upadku Konstantynopola pątnicy z Europy zmierzali zwłaszcza do Rzymu i do Santiago de Compostela do grobu Jakuba Apostoła.
Dante Alighieri w "Vita Nuova" dzieli pielgrzymów na trzy grupy:
palmieri – zmierzających do Ziemi Świętej,
romei – wędrujących do Rzymu,
peregrini – pielgrzymujących do Santiago de Compostela.
Zdaniem Dantego tylko pielgrzymujący do grobu Świętego Jakuba w pełni zasługują na miano "pielgrzymów".
