Αφαίμαξη ονομάζεται η αφαίρεση αίματος από έναν άνθρωπο ή ζώο με σκοπό τη θεραπεία ή την πρόληψη ασθένειας. Η αφαίμαξη είναι μία ιατρική πρακτική με ρίζες στην αρχαιότητα και στη θεωρία των χυμών του σώματος, οι οποίοι έπρεπε να παραμένουν στην κατάλληλη ισορροπία για τη διατήρηση της υγείας. Πιθανότατα υπήρξε η συνηθέστερη επεμβατική πρακτική στην ιστορία της ιατρικής από την αρχαιότητα μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Σήμερα έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί από τη σύγχρονη ιατρική, εκτός από ελάχιστες, πολύ ειδικές ιατρικές καταστάσεις.
Για την αφαίρεση αίματος για εργαστηριακές εξετάσεις ή για μεταγγίσεις χρησιμοποιούνται οι όροι φλεβοτομή και αιμοδοσία. Η λέξη «αφαίμαξη» χρησιμοποιείται πλέον περισσότερο μεταφορικά, με αρνητική χροιά.
Στην αρχαιότητα
Οι αρχαιότερες περιγραφές αφαιμάξεων βρίσκονται σε αρχαία κείμενα της ινδικής Αγιουρβέδα, όπου αναφέρονται λεπτομερώς συστηματικά επιστημονικοί τρόποι αφαιμάξεως.
Η αφαίμαξη είναι μία από τις αρχαιότερες ιατρικές πρακτικές, που εφαρμοζόταν στην αρχαία Μεσοποταμία, στην αρχαία Αίγυπτο και στην αρχαία Ελλάδα. Ο Ιπποκράτης αναφέρει την εφαρμογή της κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., παρότι ο ίδιος γενικώς προτιμούσε θεραπείες βασιζόμενες στη διατροφή. Ο Ερασίστρατος, ωστόσο, είχε τη θεωρία ότι πολλές ασθένειες προκαλούνταν από «υπεραφθονίες» (πληθώραι) στο αίμα και συμβούλευε την καταπολέμησή τους με άσκηση, εφίδρωση, μειωμένη πρόσληψη τροφής και έμετο.
