Η μελάνη (ή το μελάνι) είναι χρωματιστή υγρή ουσία που χρησιμοποιείται στη γραφή, στην τυπογραφία, στη σχεδίαση, στη ζωγραφική και αλλού. Λέγεται μελάνι, γιατί το πρώτο χρώμα που χρησιμοποιήθηκε ήταν το μαύρο. Σήμερα υπάρχουν πολλά είδη και χρώματα μελανιού, που είναι κυρίως διαλύματα χρωστικών διάφορων ουσιών και αραβικού κόμμεος.
Η μελάνη είναι γνωστή σε αρκετούς λαούς από τα αρχαία χρόνια, όπως στους Αιγυπτίους, τους Βαβυλώνιους και τους Κινέζους, απ' όπου και το όνομα σινική μελάνη του ανεξίτηλου μελανιού.
Αυτά τα μελάνια κατασκευάζονταν τότε με διάφορες ζωικές ή φυτικές ουσίες στις οποίες προσθέτονταν ζωική κόλλα ή κόμμι, όπως και μερικές πικρές ουσίες για να μην καταστρέφονται από τα έντομα.
Είδη μελάνης
Τα πιο γνωστά είδη μελάνης, που έχουν άμεση χρήση σήμερα είναι:
Η μαύρη μελάνη για γράψιμο, που είναι και το παλαιότερο είδος. Η σύνθεσή της είναι από αιθάλη (καπνιά) και νερό.Οι χρωματιστές μελάνες, που η σύνθεσή τους είναι από διάλυμα χρωστικών ουσιών και νερού.Η ειδική μελάνη που έχουν τα αυτογραφικά όργανα, όπως αυτά που μετρούν τη βαρομετρική πίεση, τη θερμοκρασία κ.ά. Η χρωστική ύλη διαλύεται σε μείγμα γλυκερίνης και νερού, για να μην ξεραίνεται.Οι ανεξίτηλες μελάνες είναι αυτές που διατηρούν την ισχύ της και μετά από πλυσίματα με αποχρωστικά μέσα. Κυρίως περιέχουν άργυρο.Οι μελάνες κόπιας ή πολυγράφων, το καρμπόν. Περιέχουν υγροσκοπικές ουσίες, όπως σάκχαρο, γλυκερίνη, χλωριούχο κάλιο κ.ά.
