Parabel - online puzzels

Een parabel (van het Griekse παραβολή parabolè wat "vergelijking" betekent — evangelisten gebruikten dit woord in de betekenis van "gelijkenis") of gelijkenis is een kort verhaal, gewoonlijk gesitueerd in het dagelijks leven, dat dient om een religieus, moreel of filosofisch idee te illustreren.

Retorica

Procedé: uitgebreide metafoor

In de Griekse retorica was parabel een naam voor elke fictieve illustratie die bestond uit een korte vertelling. Later kreeg het de betekenis van een fictief verhaal (over het algemeen een natuurlijke gebeurtenis) of een in werkelijkheid gebeurd verhaal dat dient om morele of spirituele waarheden over te brengen, zoals in het Nieuwe Testament. Kenmerkend zijn de alledaagse situering en de realistische beschrijving, waarin bovennatuurlijke verschijnselen gewoonlijk ontbreken.

Plato's De republiek bevat parabels zoals Schaduwen in de grot, waarin abstracte betogen worden vormgegeven in een concrete, eenvoudig te bevatten vertelling. Wie in beperkte omstandigheden leeft, ziet maar een deel van de werkelijkheid; deze in een concrete situatie gevatte stellingname heeft een metafysische tweede betekenis: wij kunnen "de" werkelijkheid nooit geheel kennen.Een parabel is een uitgebreide metafoor. In de metafoor wordt een woord op beeldende wijze in de plaats gesteld van een ander begrip, en de lezer of luisteraar interpreteert wat er eigenlijk, letterlijk, is bedoeld.

In P.C. Boutens'der dingen doove dek hebt gij genomen

onderkent hij een aan de dingen teruggeven van hun glans, een wegnemen van de dofheid die er als een deken overheen lag.De gelijkenis bedient zich, anders dan de metafoor, niet van een enkel woord, maar van een opzichzelfstaand verhaal. Dat verhaal staat in twee opzichten op zichzelf: in de eerste plaats wordt ook hier weer de uitleg niet gegeven, maar trekt de lezer of luisteraar zijn eigen conclusies. Ten tweede is de parabel het hele verhaal; de gelijkenis is niet, zoals de metafoor, ingebed in een grotere context.