Een opstand of rebellie is het in verzet komen tegen een autoriteit. Een opstand kan zich uiten in diverse vormen van gedrag, variërend van burgerlijke ongehoorzaamheid tot gewapend verzet. Een opstand is te onderscheiden van enerzijds banditisme en anderzijds een revolutie. Banditisme en meer specifiek het sociaal banditisme van Hobsbawm kan in bepaalde omstandigheden overgaan of opgaan in een opstand. Een opstand — waarbij de bestaande sociaal-politieke structuur intact blijft — kan op zijn beurt weer overgaan in een revolutie - waarbij die structuur wel verandert, veelal door een achterliggende ideologie.
Iemand die in opstand komt heet opstandeling of rebel. Een lokale opstand wordt wel oproer genoemd. Een deelnemer aan een oproer is een oproerling, een aanstichter ervan een oproerkraaier.
Opstanden zijn gedurende de geschiedenis zeer veelvuldig voorgekomen als reactie op onder meer onderdrukking, overheersing, economische crises en natuurrampen. Hoewel opstanden overal voorkwamen, lijkt China, onder meer volgens Deng, hier een uitzonderlijke plaats in te nemen door het schijnbare structurele karakter. Opstanden kwamen in China vaker, heftiger en langduriger voor dan in de rest van de wereld en bleken daarbij in staat om regimes omver te werpen zonder de bestaande sociaal-politieke structuur te veranderen, iets wat elders zelden succesvol was. Zo eindigden de dynastieën van de Qin, Westelijke Han, Oostelijke Han, Sui, Yuan, Ming en Qing, terwijl ook binnen dynastieën vele regimes door opstanden aan hun einde kwamen, zonder dat hierbij de staat wezenlijk veranderde.
