Vrede wordt in positieve termen gedefinieerd als een heilzame toestand van rust en harmonie, of in negatieve toestand als afwezigheid van stoornis, twist of strijd. Het woord "vrede" is een oud Germaans woord dat samenhangt met "vrij" en oorspronkelijk "rechtstoestand van zekerheid" betekende.
Het begrip "vrede" wordt vaak in één adem genoemd met een tegendeel, oorlog. Het Nederlandse woord "vrede" betekende in vroeger tijden (rond 1200) een "wettelijke bescherming tegen wapengeweld", waaruit die tegenstelling nog eens blijkt.Met een vredesverdrag wordt de overgang van oorlog (wapenstilstand) naar vrede gemarkeerd, met een oorlogsverklaring het omgekeerde.
Vredesverdragen die in een bepaalde plaats getekend worden, krijgen soms als naam Vrede van... (vul de plaats in, bijvoorbeeld 'Versailles').
De tak van de wetenschap die processen die tot vrede leiden en die dit in stand houden bestudeert, is de irenologie (antoniem van polemologie). De naam van dit vakgebied is afgeleid van het Oudgriekse woord voor vrede: εἰρήνη, eirenē.
Op academisch niveau werkt (in Nederland) de Stichting Vredeswetenschappen aan een kring van leerstoelen, waarbij elke afzonderlijke leerstoel problemen rond conflict en vrede vanuit zijn eigen invalshoek belicht en waarvan het de bedoeling is dat ze samen meer aanknopingspunten bieden om vredeskwesties op een wetenschappelijke wijze te benaderen. (zie externe link)
Sinds 1901 wordt jaarlijks de Nobelprijs voor de Vrede toegekend.
