De Volksrepubliek Polen (Pools: Polska Rzeczpospolita Ludowa, PRL) was een communistische staat in Midden-Europa. De Volksrepubliek Polen bestond juridisch van 1952 (toen de Volksrepubliek in haar grondwet onder andere de naam volksrepubliek kreeg) tot 1989 (toen in Polen vrije verkiezingen waren gehouden). De facto bestond de Volksrepubliek Polen echter al vanaf de eerste communistische Poolse regering van Lublin (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego), ingesteld eind augustus 1944 in de bevrijde Poolse stad Lublin (waar het regime tot januari 1945 zetelde) tot 1989. Van 1944 tot 1952 was de officiële naam nog Republiek Polen (Polska Rzeczpospolita).
In 1944/1945 verdreef het Rode Leger en het Poolse Volksleger het Duitse leger uit Polen. Polen werd als staat hersteld. De vroegere Poolse staat, de Tweede Poolse Republiek, was door de Sovjet-Unie en Nazi-Duitsland verdeeld, waarbij de Duitsers een deel hadden geannexeerd en het andere deel, het Gouvernement-Generaal, bezet hielden. Na de bevrijding zou het hele land geografisch 250 km naar het westen worden verplaatst en kreeg het door de Sovjet-Unie een Communistisch regime opgelegd: Polen moest zijn, (veelal door Oekraïners en Wit-Russen bewoonde), oostelijk territorium van de vroegere Tweede Poolse Republiek afstaan aan de Sovjet-Unie en kreeg ter compensatie in het westen de Duitse gebieden Pommeren, Silezië en het zuiden van Oost-Pruisen in bezit, alsmede Danzig. De nieuwe grenzen werden de Oder-Neisse-linie in het westen en de Curzon-linie in het oosten. Net als in noordelijk Oost-Pruisen dat door de Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek geannexeerd werd en tevens etnisch van Duitsers werd gezuiverd, deporteerden ook de Poolse communistische autoriteiten de Duitsers uit de nieuwe westelijke gebieden van Polen, waarbij zeer vele Duitse burgers om het leven kwamen in dwangarbeids-, internerings- en doorgangskampen.
