Με τον γενικό όρο καιρός εννοείται η κατάσταση της ατμόσφαιρας της Γης σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο από την άποψη της θερμοκρασίας, της πίεσης της υγρασίας και του υφισταμένου ανέμου (ένταση και διεύθυνση), με ότι άλλο φαινόμενο συνοδεύει αυτά, τόσο στην ξηρά, όσο και στη θάλασσα ή στον υπερκείμενο αέρα του ίδιου πάντα τόπου. Η επιστήμη που εξετάζει τον καιρό είναι η Μετεωρολογία. Συνεπώς θα μπορούσε να ορισθεί ότι καιρός είναι το σύνολο των μετεωρολογικών παραμέτρων σε μία συγκεκριμένη τοποθεσία και κατά μία συγκεκριμένη
χρονική στιγμή.
Μηχανές καιρού
Οι "μηχανές" που παράγουν τις διάφορες ατμοσφαιρικές καταστάσεις ανά τον κόσμο είναι πρωταρχικά:
ο Ήλιος, ως πηγή ενέργειας που θερμαίνει βασικά την ατμόσφαιρα, αλλά και τις υγρές και στερεές μάζες στην επιφάνεια της Γης,
η Γη, με τις κινήσεις της, πέριξ του άξονά της και του Ηλίου και
η Ατμόσφαιρα που ως αέρινο κάλυμμα περιβάλλει τη Γη.Οι τρεις αυτές οντότητες συγκροτούν ένα "θερμικό σύστημα". Όλα τα συναφή φαινόμενα, λεγόμενα και "καιρικά φαινόμενα" (άνεμος, βροχή, χιονόπτωση, καταιγίδα, τυφώνας, σίφωνας κ.λπ.) συμβαίνουν στην ατμόσφαιρα, και πιο συγκεκριμένα στο χαμηλότερο τμήμα της, την Τροπόσφαιρα. Τα φαινόμενα αυτά επιδρούν στην επιφάνεια της Γης και κατά συνέπεια στις ανθρώπινες δραστηριότητες όπως στη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, αλλά και σε πλείστες άλλες παραγωγικές δραστηριότητες, τη ναυσιπλοΐα, τα ταξίδια, τη κατασκευή έργων κ.α. εξ ου και οι χαρακτηρισμοί "καλοκαιρία" και "κακοκαιρία". Για τον λόγο αυτό, η μελέτη και η πρόγνωσή τους έχει τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό ενδιαφέρον, γεγονός που και οδήγησε στην ανάπτυξη του κλάδου της Μετεωρολογίας.
Για να γίνει περισσότερο αντιληπτός ο μηχανισμός της δημιουργίας του καιρού, δηλαδή του θερμικού συστήματος Ήλιος - Γη - Ατμόσφαιρα, θα πρέπει να έχουν γίνει προηγουμένως κατανοητές οι φυσικές ιδιότητες και τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των παραπάνω συντελεστών. Όπως επίσης και ο ρόλος της Γης και της ατμόσφαιράς της, τόσο στη δημιουργία, όσο και στην εξέλιξη των καιρικών φαινομένων, των καλουμένων και μετεωρολογικών φαινομένων.
