Δικαστής είναι ο λειτουργός, ο οποίος ασκεί τη δικαστική εξουσία, είτε μόνος του είτε ως μέρος μιας πολυμελούς συνθέσεως. Οι εξουσίες, τα καθήκοντα, ο τρόπος διορισμού, η πειθαρχία και η κατάρτιση των δικαστών ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό μεταξύ των διαφόρων δικαιοδοσιών.
Στην Ελλάδα
Σύμφωνα με το Ελληνικό Σύνταγμα, οι δικαστές είναι ισόβιοι κρατικοί λειτουργοί, που απολαμβάνουν προσωπικής και λειτουργικής ανεξαρτησίας. Οι δικαστές κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, στην εφαρμογή των πάσης φύσεως νομοθετημάτων, ουσιαστικά εκφράζουν άμεσα και ελεύθερα την πολιτειακή βούληση, χωρίς εξάρτηση από φορείς άλλων εξουσιών.
Κατά το υφιστάμενο σύστημα λειτουργίας της ελληνικής δικαιοσύνης και των διακρίσεων αυτής, οι Έλληνες δικαστές διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:
Στους Δικαστές της πολιτικής και ποινικής δικαιοσύνηςΔιακρίνονται στους δικαστές:
Των πολιτικών και ποινικών δικαστηρίων. Κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας υπηρετούν:α) στον Άρειο Πάγο: ο Πρόεδρος, οι Αντιπρόεδροι και οι Αρεοπαγίτες,β) στα Εφετεία: Οι Πρόεδροι Εφετών και οι Εφέτες καιγ) στα Πρωτοδικεία: οι Πρόεδροι Πρωτοδικών και οι Πρωτοδίκες. Επίσης, υπάρχουν και οι πάρεδροι πρωτοδικείου (πρόκειται για όσους αποφοιτούν από την Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών και μετά από μία περίοδο δοκιμασίας, κατά την οποία ασκούν περιορισμένα καθήκοντα πρωτοδίκη, εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε πρωτοδίκες).
Των ειρηνοδικείων και πταισματοδικείων. Κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας, στα ειρηνοδικεία και πταισματοδικεία υπηρετούν οι Ειρηνοδίκες Α', Β', Γ', Δ' τάξης. Επίσης, υπάρχουν και οι δόκιμοι ειρηνοδίκες (πρόκειται για τους όσους επιτύχουν στο διαγωνισμό ειρηνοδικών και μετά από μια περίοδο δοκιμασίας, εφόσον κριθούν ικανοί προάγονται σε ειρηνοδίκες Δ' τάξης).Στους Δικαστές της διοικητικής δικαιοσύνηςΔιακρίνονται στους δικαστές:
Στο Συμβούλιο της Επικρατείας, στο οποίο (κατά φθίνουσα σειρά αρχαιότητας) υπηρετούν: ο Πρόεδρος, οι Αντιπρόεδροι, οι Σύμβουλοι, οι Πάρεδροι και οι Εισηγητές.
